دعوت دیگران به نماز، اصول و قواعدی کلی دارد که در چگونگی انجام فعالیت‌های مربوط به نماز، نقش مهمی ایفا می‌کنند. در این فصل، مهم‌ترینِ این اصول را به اختصار بیان می‌کنیم.

1. استمداد از خدا

دعوت به نماز و هر کار خیر دیگری، تنها با علم، تجربه، روانشناسی و استفاده از ابزار و فرمول‌ها انجام نمی‌شود؛ بلکه این کار مقدس باید از سرچشمۀ بی‌نهایتی گرفته شود.

حضرت ابراهیم(ع) از خداوند متعال می‌خواهد که پس از خودش افرادی مبعوث شوند و مردم را به علم و تزکیه دعوت کنند: «رَبَّنا وَ ابْعَثْ فیهِمْ رَسُولاً».

او از خدا می‌خواهد که توفیق اقامه نماز را به خود و ذریه‌اش مرحمت کند: «رَبِّ اجْعَلْنی‏ مُقیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی‏ رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاء».

نکتۀ مهم این است که حضرت ابراهیم(ع) از خداوند متعال برای نسل خود دو نعمت مهم را درخواست كرد:

1.‌ اقامه نماز؛ «رَبِّ اجْعَلْنی‏ مُقیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی»؛

2. ‌رهبری مردم؛ همین‌که خداوند متعال فرمود: ای ابراهیم! من تو را امام و رهبر مردم قرار دادم (إنّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ اِماماً)، حضرت ابراهیم؟ع؟ درخواست كرد که خدایا! این مقام را به نسل من هم بده: «قالَ وَ مِن ذُرّیَّتی». ( بقیه مطالب در ادامه مطلب)
 

چند خاطره از امام خمینی(رح)

خاطراتی از امام خمینی(رح) :

یکم. ایشان در ساعت‌های آخر عمر به آقای انصاری که در کنار امام بود، فرمود: اگر صدای اذان بلند شد و من خواب بودم، مرا بیدار کن. ولی هنگام اذان، وی به دلیل مراعات حال امام، ایشان را بیدار نکرد. پس از چند دقیقه امام چشم باز کرد و پرسید: آیا وقت نماز شده؟ گفتند: بله. فرمود: چرا مرا بیدار نکردید و چند دقیقه دیر شد؟!

دوم. امام می‌فرماید: در سفر حج کتابی خریدم؛ همین‌که خواستم پول را به کتاب‌فروش بدهم صدای اذان بلند شد. او پول را نگرفت و گفت: به احترام نماز اول وقت پول را نمی‌گیرم؛ شما بعداً بیا تسویه حساب کن!

سوم. روزی که شاه فرار کرد، امام(رح) در پاریس بودند. جمعیت زیادی از خبرنگاران کشورهای دنیا در محل استقرار امام جمع شدند و سخنان امام به طور مستقیم به دنیا مخابره می‌شد. فرزند امام (مرحوم حاج احمد آقا) تعریف کرد: امام روی یک صندلی نشستند و چند جمله‌ای درباره برچیده شدن نظام طاغوتی سخنانی فرمودند. آنگاه به من نگاه کرد و فرمود: آیا وقت اذان شده؟ گفتم: بله، الان وقت اذان است. امام یک مرتبه سخن خود را قطع كرد و بدون خداحافظی، از کرسی پایین آمد و به سراغ نماز رفت. خبرنگاران تعجب کردند که چه مسئله‌ای وجود دارد که مهم‌تر از مهم‌ترین حادثه قرن (فرار شاه و محو نظام شاهنشاهی) است؟ آن هم در گفتگوی مستقیم با تمام رسانه‌های دنیا!

آری! این است معنای ایمان به خدا و ایمان به هدف و این است معنای واقعی الله اکبر؛ یعنی خدا بزرگ‌تر از همه چیز است؛ (بزرگ‌تر از دیدنی‌ها، شنیدنی‌ها، نوشتنی‌ها، بزرگ‌تر از فکر و تصور بشر، بزرگ‌تر از حکومت‌ها و مصاحبه‌ها و بزرگ‌تر از رسانه‌ها و سایت‌ها و ماهواره‌ها).

آنچه به خواست خداوند در این کتاب بیان می‌شود عبارت است از: ویژگی‌های دعوت‌کننده به نماز، اصول و مبانی دعوت و شیوه‌های دعوت به نماز.
در این کتاب از خدا می‌خواهیم که فکر و قلم ما را به‌سویی که رضای خودش است، هدایت فرماید.
«رَبِّ اجْعَلْنی‏ مُقیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی‏»(سوره ابراهیم)

امام رضا(ع) و اهمیت نماز

اکنون که این سطرها را می‌نویسم، روز اول ماه مبارک رمضان 1393 شمسی است و من در مدرسه علمیه نواب، در چند متری حرم امام رضا(ع) هستم. دو روایت از اولویت دادن امام رضا(ع) نسبت به نماز به ذهنم آمد که بیان می‌کنم:

یکم. امام حسن عسکری(ع) مشغول نوشتن بود؛ همین‌که صدای اذان بلند شد، قلم را به زمین گذاشت و حاضر نشد حتی با نوشتن چند کلمه، نامه را تمام کند.(1)

دوم. امام رضا(ع) جلسه مهمی با رهبر صابئین داشت. بحث به اینجا رسید که او گفت: «فَقَدْ رَقَّ قَلْبِی»؛ یعنی: الان دل من برای پذیرفتن حرف امام؟ع؟ نرم شد. در این هنگام صدای اذان بلند شد. امام(ع)
فرمود: اول نماز، بعد گفتگو. امام(ع) با این حرکت ثابت کرد اهمیت نماز از مهم‌ترین جلسات تاریخی هم بالاتر است و به هنگام نماز، حتی این جلسات نیز باید تعطیل شود.(2)

نماز مطلوب از نگاه قرآن

نمازی که قرآن از ما می‌خواهد چنین است:

1ـ دائمی باشد: «الَّذینَ هُمْ عَلى‏ صَلاتِهِمْ دائِمُونَ»؛

2ـ نمازی که از آن حفاظت شود: «وَالَّذینَ هُمْ عَلى‏صَلاتِهِمْ یُحافِظُونَ»؛

3ـ نمازی که در آن خشوع باشد: «الَّذینَ هُمْ فی‏صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ»؛

4ـ نمازی که بازدارنده از فحشا و منکر باشد: «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَر

5ـ نمازی که به دلیل ذکرالله بودنش، آرام‌بخش دل‌ها باشد: «أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»

6ـ نمازی که در آن نشاط باشد، نه کسالت: «وَ إِذا قامُوا إِلَى الصَّلاةِ قامُوا كُسالى»؛

7ـ نمازی که نسبت به آن، فرزندان و خانواده فراموش نشوند: «وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاة»؛

8ـ نمازی که اولویت آن همیشه بر کارهای دیگر رعایت شود؛ حتی در میدان جنگ.

بهانه‌های افراد بی‌اعتنا به نماز

عده‌ای برای شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت، بهانه‌های مختلفی می‌آورند. از جملۀ این بهانه‌ها:

1.‌ بهانة «دعوت و توصیه، خلاف آزادی است!»

برخی می‌گویند انسان آزاد است و سفارش و امر به معروف، خلاف آزادی است. غافل از اینکه آزادی معنای دیگری دارد. اگر آزادی به‌صورت مطلق باشد، باید بتوان با لباس شنا، در کلاس فیزیک حاضر شد! باید در تمام دنیا هرگونه توبیخ و جریمه و محاکمه را کنار گذاشت! اگر آزادی به طور مطلق باشد و بتوانیم کودک و نوجوان یا جوانان هوس‌باز را رها کنیم، غریزه و شهوت‌ها، نسل انسان را نابود می‌کند.

پس، آزادی باید در چارچوب عقل، علم، قانون، فطرت و حفظ حقوق دیگران تعریف شود.

بنابراین نباید این نکته را فراموش کرد که هر آزادی‌ای ارزش و هر محدودیتی نقص نیست. وقتی انسان از کفش و جوراب استفاده می‌کند ـ هرچند این کار محدود کردن پای انسان است ـ ولی این محدودیت سبب حفظ پا از خار، خاشاک، تیغ، شیشه و خاک کوچه است.

از طرف دیگر، ما باید کسانی را که خیرخواه ما هستند، دوست بداریم و اگر چنین نكنیم، قرآن ما را مؤاخذه خواهد كرد که: «لا تُحِبُّونَ النَّاصِحین‏».

امام صادق(ع) نیز می‌فرماید: «أَحَبُّ إِخْوَانِی إِلَیَّ مَنْ‏ أَهْدَى‏ إِلَیَ‏ عُیُوبِی»؛ بهترین دوست من کسی است که عیب‌های مرا به من تذکر دهد. جالب اینکه حضرت نام این تذکر را هدیه گذاشته است؛ هدیه‌ای دوستانه.

در مقابل این روحیه کسانی هستند که قرآن کریم درباره آنها می‌فرماید: «وَ إِذا قیلَ لَهُ اتَّقِ اللَّهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْإِثْم»؛ هرگاه به آنها سفارش تقوا می‌شود، به دلیل غرور و گناه، تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند.
( ادامه در ادامه مطلب... )

پیامبر(ص) فرمود: خداوند جانشینان مرا رحمت کند. سؤال شد آنان کیانند! فرمود: کسانی که سنت و راه مرا احیاء کنند و به مردم بیاموزند: «رَحِمَ اللَّهُ خُلَفَائِی فَقِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ خُلَفَاؤُكَ قَالَ الَّذِینَ یُحْیُونَ سُنَّتِی وَ یُعَلِّمُونَهَا عِبَادَ اللَّهِ».

امر به معروف و دعوت به هر کار خیر و از جمله نماز _ که در مركز کارهای خیر قرار دارد _ نشانۀ دلسوزی، تعهد، غیرت دینی، خیرخواهی، وجدان بیدار، ایمان به مکتب و مردم و ایمان به هدف و راه می‌باشد.

ما به سفارش قرآن کریم، مأموریم که خود و خانواده خود را از آتش و قهر خدا حفظ کنیم: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلیكُمْ ناراً»؛ خداوند به پیامبر(ص) می فرماید«وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاة واصطبر علیها»؛ خانواده خود را به نماز امر کن و در این کار صبور باش. با دعوت به نماز، به این سفارش قرآن کریم عمل کنیم.

در قرآن می‌خوانیم که پیامبران نگران افکار و عقاید فرزندان خود بودند و از آنان می‌پرسیدند: «ما تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدی‏»؛ پس از مرگ من چه خواهید پرستید؟ در جای دیگر می‌خوانیم که حضرت ابراهیم(ع) از خدا می‌خواست که او و ذریه‌اش را برپاکنندۀ نماز قرار دهد: «رَبِّ اجْعَلْنی‏ مُقیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی‏ رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ». او به همین هدف آنان را در منطقه‌ای کوهستانی و بی آب و گیاه، در کنار کعبه ساكن کرد و گفت: پروردگارا! من برای اقامه نماز این مکان را برای سکونت فرزندانم انتخاب کردم: «رَبَّنا إِنِّی أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّیَّتی... لِیُقیمُوا الصَّلاةَ».
(بقیه مطالب در ادامه مطلب...)